Ralf van Lieshout

Ik heb er over getwijfeld of ik het ook nog eens moest doen…een blog schrijven over Cruijff. Maar het is mijn blog and I cry if I want to, en zeker omdat ik Cruijff heel graag wil verbinden aan een andere held – communicatiefilosoof Marshall McLuhan. Het is gelukt. Daar gaan we…

De rode draad

Ik heb eerder al een paar blogs geschreven over McLuhan. Hij is de bedenker van het concept ‘The medium is the Message’. ‘The Medium is the Message’ betekent dat effect van een medium belangrijker is dan de content van het medium. Je kunt er hier alles over lezen. Het viel op dat dit concept de afgelopen weken voor mij weer een paar keer verrassend actueel was.

De eerste keer was afgelopen zondag. Ik las een korte blogpost van Bob Hoffman over media, advertising, McLuhan en Gossage. De identitycrisis (of schizofrenie) waar ik dagelijks mee te maken heb wordt daarin op een hele interessante manier verwoord.

De dag erna las ik een artikel over chatbots en hun potentie om diezelfde advertising- en media industrie op z’n kop te gaan zetten. Ik heb eerder geschreven over Robotisering – en dit artikel gaat daar ook over. Met een titel als ‘The Message is the Medium’ heb je al snel mijn aandacht en ik ben niet teleurgesteld.

Vervolgens was ik afgelopen dinsdag aan de beurt om bij Microsoft een presentatie te geven over mijn visie op communicatie. Dat vind ik nou echt leuk om te doen. Op een of andere manier (niet toevallig) kwamen McLuhan en The medium is the Message’ daarin voorbij.

En toen overleed Johan Cruijff…

Ik hoor regelmatig dat is steeds meer op mijn vader lijk. Dat is aan anderen om te beoordelen. Maar wat we in elk geval gemeen hebben is dat Cruijff een belangrijke rol heeft gespeeld in de keuze voor onze favoriete voetbalclub. Mijn vader is voor Ajax. Hij heeft me ooit verteld dat dat zo gekomen is omdat in de tijd dat hij opgroeide en voetbalde Ajax de grootste club was en het mooiste voetbal speelde. Dus hij was voor Ajax. PSV bestond toen nog niet echt. En Feyenoord…dat vond hij maar niets.

In 1984 was ik 7 jaar oud. Feyenoord speelde in goudgele shirts en met Johan Cruijff. Feyenoord won bijna alles dat seizoen en werd kampioen. Ik was jong en ik was voor degene die won. Dus ik was voor ‘die club met die gouden shirts..’

Maar een oudere neef vertelde me dat dat niet kon omdat ik uit de buurt van Eindhoven kom. Ik moest dus wel voor PSV zijn. Zo gezegd zo gedaan. Tot mijn twaalfde of dertiende heb ik regelmatig op de jeugdtribune van PSV gestaan. Er zijn nog ergens foto’s van mij als jochie in een PSV tenue. So be it. Tot ik in de pubertijd terecht kwam en mijn zelfbewustzijn en identiteit begon te ontwikkelen. Toen durfde ik terug te komen bij mijn eerste liefde..Feyenoord. En Cruijff is altijd een held gebleven.

Enfin…wat heeft dat met Cruijff en McLuhan te maken?

Dat zit zo: ‘The Medium is the Message’ heeft niet per definitie betrekking op media zoals we ze doorgaans kennen (TV, kranten, internet, radio).  Het kan ook toegepast worden op (bijvoorbeeld) een gloeilamp (we zijn weer terug in Eindhoven): De content van de gloeilamp is licht, maar het effect is wat de gloeilamp bijzonder maakt. Veel meer dan de kaars of de gaslamp.

Door de gloeilamp werd de dag verlengd, mensen konden langer opblijven, langer productief blijven, straten werden veiliger, het openbare leven kwam tot bloei.

En zo is Cruijff voor mij ook een medium. De content van Cruijff is voetbal en een flink aantal bijzondere uitspraken, maar het effect van Cruijff is veel groter. Hij heeft bijdragen aan het nationaal bewustzijn van zowel Nederland als Catalonië. Vanaf Cruijff stelde we iets voor in de wereld. Hij heeft meer veranderd dan alleen voetbal. Hij was een Ajacied, maar was een held voor heel Nederland. Hoe dan ook, daar  is al zoveel gezegd en geschreven, daar kan ik niets aan toevoegen,  waar het mij om gaat is dat Cruijff een schoolvoorbeeld is van ‘The Medium is the Message’.

En wanneer een zoon van God (een heidense God weliswaar), JC, de verlosser – El Salvador – er zo rond Pasen tussenuit piept, dan verwacht je hem eigenlijk over een paar dagen gewoon weer terug op aarde.

Maar mocht dat nu niet gebeurden dan is Cruijf voor mij vanaf nu voor altijd verbonden aan de communicatiefilosofie en aan McLuhan. Vanaf nu is het ‘The Medium is the Messiah’.

Vrolijk pasen!

T.B.C.