Ralf van Lieshout

Leestijd: 5:44

Ik heb twee stickers onder het toetsenbord van mijn laptop geplakt; Een lachende Facebook emoji en een grumpy Facebook emoji. De grumpy emoji is ietsje kleiner dan de lachende emoji maar omdat ik een aangeboren voorliefde voor de underdog heb is grumpy emoji me minstens zo dierbaar.

Deze blogpost gaat over de Mopper Strateeg. Over de kracht van negativiteit, pessimisme, van mopperen en zeiken. Gewoon omdat het kan én omdat het voor een strateeg ook heel functioneel kan zijn. En om en-passant het positivisme in onze samenleving een beetje te relativeren.

Zonder negativiteit, geen positiviteit

In de huidige tijdgeest lijkt het wel alsof je niet meer negatief of ongelukkig mág zijn. Alles draait om de zoektocht naar geluk, betekenis en positiviteit. Je moet jezelf ontwikkelen, alles ervaren, een goede baan, een harmonieus gezin etc etc. Gelukkig worden is een levensdoel geworden. Waarschijnlijk omdat we niet veel anders meer hebben om ons zorgen om te maken. Veiligheid, eten ,werk, wifi…het is er allemaal dus dan zoeken we maar iets anders om ons druk over te maken.

Nu heb ik persoonlijk helemaal niets tegen positiviteit of geluk. Ik gun het iedereen inclusief mezelf. Maar ik heb wel moeite met de manier waarop geluk en positiviteit tegenwoordig als norm worden opgelegd. Boeken, training, seminars, blogposts etc etc, worden volgeschreven door de positiviteitsindustrie. Het is gouden handel! Dit beeld wordt nog maar eens versterkt door social media waarin we massaal ‘de leukste’ dingen delen. Allemaal vrolijk, allemaal succesvol, allemaal positief.

Het is dus niet zo gek dat mensen juist in de knoop komen met zichzelf wanneer ze denken dat een bepaalde mate van vrolijkheid en positiviteit de norm is. En wanneer je daar niet aan kunt voldoen voel je je nog slechter dan je eigenlijk al deed. In dit artikel (‘the case for being grumpy at work’) worden diverse onderzoeken aangehaald waaruit blijkt dat mensen die geforceerd vrolijk zijn – om aan de norm te voldoen – op termijn juist emotionele problemen krijgen omdat ze lange tijd niet zichzelf durven te zijn. Daar schiet je dus niets mee op.

Toevallig luisterde ik tijdens het schrijven van deze blogpost naar de Psychology Podcast van Dr. Scott Barry Kauffman met Susan David – een expert op het gebied van emotionele weerbaarheid – en daarin omschrijft zij het als volgt: Positiviteit lijkt de oplossing voor alle problemen. Of je nu in de knoop zit op je werk, ziek bent of financiële problemen hebt.

‘Als je maar eens wat positiever denkt, dan komt het allemaal vast wel goed.‘ is een van de ergste dooddoeners die er bestaat – het negeert namelijk volledig het probleem. Susan David betoogt dan ook dat we door positiviteit de norm te maken juist minder sterk in het leven komen te staan. Als het alleen maar om positief denken zou gaan dan zou iedereen gelukkig en gezond zijn. Dat is dus een illusie. En daarmee negeer je omgevingsfactoren die het ongeluk veroorzaken – terwijl die juist heel belangrijk zijn – voor ‘het slachtoffer’ om aandacht aan te geven. Juist door moeilijkheden te ervaren en te doorleven wordt je emotioneel sterker en uiteindelijk gelukkiger.

Of zoals Mark Manson omschrijft in ‘The Feedback Loop from Hell’; mensen gaan zich slecht voelen omdat ze zich slecht voelen. Boos omdat ze zich boos voelen. Dat moeten we doorbreken. Door negativiteit te accepteren ontstaat juist een positieve ervaring.

“The desire for more positive experience is itself a negative experience. And, paradoxically, the acceptance of one’s negative experience is itself a positive experience” – Mark Manson

WTF heeft dit te maken met strategie?

In de kern gaat het er om dat een strateeg situaties zo realistisch mogelijk moet bekijken om er vervolgens verandering in aan te brengen. Het belangrijkste daarbij is dat je emotie je niet in de weg zit bij je denken en doen. Dan kun je vooruit! En dat betekent dus dat negativiteit ook een plek en aandacht verdient naast positiviteit. Sterker nog – ik ben er van overtuigt dat negativiteit een krachtiger middel is voor een strateeg dan positiviteit.

Bereid je voor op het ergste

Een bekende stoïcijnse oefening is Premortum, oftewel negatieve visualisatie. Het doel is om je bewust voor te bereiden op het ergste wat er kan gebeuren. En dat is één van de verantwoordelijkheden van de strateeg.

Ryan Holiday schrijft er over in zijn blogpost: Why your company needs a fulltime idea killing Chief Dissent Officer: Begin een project en ga er vanuit dat het gigantisch uit de hand gaat lopen en je je baan verliest. Die bewustwording heeft drie belangrijke bij-effecten. Ten eerste weet je wat je te wachten staat als het daadwerkelijk gebeurt – waardoor je je minder snel uit het veld laat slaan en je niet laat leiden door je emotie. Ten tweede geniet je meer van het moment dat het allemaal juist heel goed gaat. En tenslotte – misschien wel het belangrijkste – je bent scherper op de zaken die succes in de weg kunnen staan waardoor je problemen ook op tijd kunt te voorkomen.

Daniel Kahneman schreef ooit:

“Organisms that treat threats as more urgent than opportunities have a better chance to survive and reproduce.”

Vooruitgang voor bedrijven, landen en carrières zit in het blootleggen van problemen en zwakheden om ze vervolgens te verbeteren. Dat betekent dus dat je altijd door een periode van shit heen moet komen om verder te komen met je project of bedrijf. Ook hier is alleen maar positief denken dus niet de oplossing. Het helpt je wel sneller vooruit, maar het begint bij het onder ogen komen van je problemen!

Je bent niet zelfkritisch dus laat anderen het voor je doen

Mensen hebben over het algemeen de neiging om zichzelf te overschatten. Daarom denkt 80% van de autorijders dat ze beter rijden dan gemiddeld. Statistisch is dat natuurlijk onmogelijk. Dit is een interessant artikel over de illusie van zelfvertrouwen.

Daar komt nog eens bij dat de meeste mensen ook last hebben van de confirmation bias. Dat betekent dat we een voorkeur hebben voor argumenten en informatie die ons bestaande beeld bevestigt en dat we informatie die dat beeld aantast juist negeren.

Deze twee zaken kunnen er dus voor zorgen dat je strategie onrealistisch wordt. Als strateeg is het daarom belangrijker dat je een negatieve insteek durft- en kunt kiezen dan een positieve benadering. Een negatieve benadering waarbij de strategie op alle punten ter discussie wordt gesteld zorgt voor een grotere kans op succes. De socratische methode van bevragen van een strategie is een van de meest effectieve manieren om je strategische hypothesen te testen.

Je mag dan als strateeg misschien de zeikerd zijn, degene die alles ter discussie stelt, die moppert en die vragen stelt die niemand wil horen, maar dat is part-of-the-job. Meedogenloos eerlijk zijn is niet altijd leuk – het is wel belangrijk. Besef je echter wel dat je zelf ook vooringenomen bent en dus je eigen strategieën ook door anderen moet laten testen.

Luchtkastelen of échte kastelen?

Een realistische strategie vind ik persoonlijk mooier en interessanter dan een overdreven ambitieuze strategie die gebaseerd is op dromen. Het is misschien niet altijd leuk om een droom door te prikken maar ik bouw liever échte kastelen dan luchtkastelen. En dat doe ik met heel veel plezier en positiviteit.

T.B.C.